Telefon komórkowy stał się obecnie nieodzownym atrybutem człowieka - posługują się nim przedszkolaki, jak i seniorzy. „Gadżet” niewątpliwie wpłynął na ułatwienie komunikacji, jednakże również wywołał nowe zachowania na polu psychologicznym - użytkownicy telefonów komórkowych prowadzą coraz częściej rozmowy nie tylko po to, aby przekazać wiadomość, ale by zwyczajnie prowadzić rozmowę dla rozmowy. Ponadto komórka stała się swoistego rodzaju zamiennikiem fizycznych relacji z drugą osobą.
Więź łącząca nas z aparatem komórkowym przypomina zdaniem wielu specjalistów - związek emocjonalny, jaki powinien łączyć z osobą, a nie przedmiotem.
Pojawił się nowy rodzaj uzależnienia - fonoholizm
Większość ludzi nie wyobraża sobie obecnie życia bez telefonu komórkowego. Dawniej posiadanie telefonu komórkowego było symbolem statusu, nie każdy mógł sobie na taki przedmiot pozwolić. Obecnie komórkę ma każdy, a jak pokazują wyniki przeprowadzonych badań - przeciętny Polak może poszczycić się więcej niż jednym telefonem komórkowym.
Widok ludzi wpatrzonych w ekran telefonu komórkowego w tramwaju, na ulicy, w sklepie to codzienność, która nikogo nie dziwi. Zdawać by się mogło, że upowszechnienie telefonu komórkowego wpłynie na zmniejszenie zainteresowania tym przedmiotem. Niestety, właśnie owo upowszechnienie i łatwość w dostępie, wytworzyły społeczny mus na posiadanie tego gadżetu. Brak telefonu świadczy o tym, że coś z taką osobą jest nie tak. Bez telefonu większość ludzi nie wyobraża sobie egzystowania. To jak bardzo ów przedmiot jest ważny, wielu z nas uświadamia sobie w momencie, gdy korzystanie z niego staje się niemożliwe.
Uzależnienie w oczach młodzieży
Jak wynika z raportu "Nałogowe korzystanie z telefonów komórkowych. Szczegółowa charakterystyka zjawiska fonoholizmu w Polsce. Raport z badań" – przeprowadzonego w Gdyni wśród uczniów w wieku 12-18 lat - zdecydowana większość badanych wyraża przekonanie, że od korzystania z urządzeń można się uzależnić (77%), a znajomość osób uzależnionych od smartfonów jest powszechna - ponad 70 proc. uczniów przyznaje, że zna przynajmniej jedną taką osobę.
Na pytanie "Czy Ty sam jesteś osobą uzależnioną od telefonu komórkowego?" co piąty uczeń (20,8%) odpowiada w sposób twierdzący, prawie co dziesiąty zaznacza odpowiedź „trudno powiedzieć”. Jednak w opinii większości badanych uzależnienie od smarfona jest bardziej prawdopodobne w przypadku dzieci niż osób dorosłych, szczególnie wśród tych, których rodzice również przejawiają symptomy uzależnienia.
Wśród najpowszechniejszych objawów fonoholizmu rozróżnia się:
· traktowanie telefonu, jako najważniejszego narzędzia codziennego kontaktu z innymi,
· niechęć do rozstawania się z nim,
· odczuwanie przymusu nieustannego kontaktowania się z kimś,
· uczucie dyskomfortu (m.in. zły nastrój, niepokój) w sytuacji, gdy nie ma się do dyspozycji naładowanego aparatu,
· utajanie lęków i zaprzeczanie istnieniu problemu.
Część badanej młodzieży wskazuje również na różnego rodzaju skutki, które mogą świadczyć o kompulsywnym używaniu urządzeń mobilnych z dostępem do sieci, np. przemęczenie, obniżony nastrój, niewywiązywanie się z własnych obowiązków, drżenie rąk i agresja związana z niemożnością skorzystania z urządzenia i Internetu.
Z badań wynika również, że istnieje ścisła zależność między wysokim wynikiem uzyskiwanym w skali fonoholizmu a posiadaniem aktywnego konta na portalu społecznościowym. Zdaniem autora raportu można zatem wysnuć wniosek, że osoby, które są aktywnymi członkami social mediów częściej od pozostałych osób w sposób niekontrolowany i nałogowy sięgają po telefon komórkowy. Wyższy poziom nałogowego korzystania ze smartfonów przejawiają również te osoby, które nie mają żadnych zainteresowań.
Internet również w czasie wolnym
Niepokojące są również dane dotyczące spędzania przez polską młodzież czasu wolnego. Okazuje się, że korzystanie z urządzeń mobilnych z dostępem do Internetu to zachowanie o wiele częstsze niż spotkania ze znajomymi w świecie rzeczywistym czy realizowanie swoich pasji/hobby. Ponad połowa przebadanych uczniów przyznała, że korzysta z urządzeń cyfrowych wówczas, kiedy się nudzi; prawie co piąta badana osoba w ciągu ostatniego miesiąca w ogóle nie czytała książek, z kolei dla 50 proc. telefon komórkowy czy inne urządzenie mobilne jest ważnym narzędziem wykorzystywanym podczas odpoczynku. W badaniach zanotowano również relatywnie niski udział w kulturze (chodzenie do kina, teatru, opery).
Jak pokazują kolejne badania, niemal 60% uczniów korzysta z telefonu komórkowego w trakcie zajęć lekcyjnych, z czego aż 18% robi to w czasie trwania sprawdzianów. Co czwarta osoba używa komórkę podczas (m.in. oglądania telewizji), zaś 44% nie wyobraża sobie by nie mieć jej w trakcie spożywania wspólnych posiłków.
Bezpieczeństwo i wygoda?
Głównymi powodami nadmiernego korzystania z telefonów komórkowych jest bezpieczeństwo i wygoda. Zazwyczaj te dwie rzeczy wymienia się, chcąc wytłumaczyć swoje zbyt duże zainteresowanie telefonem. Rzeczywiste przyczyny korzystania z komórki w nadmiarze, to:
fobie społeczne, lęk przed samotnością oraz próba zaspokojenia potrzeby afiliacji, przynależności do grupy rówieśniczej. Nieśmiałemu nastolatkowi dużo łatwiej jest utrzymać relacje za pomocą komórki, niż bezpośrednio.
Jak zapobiegać uzależnieniu - terapia
Ważne! Uzależnienie od telefonu jest procesem stopniowym, zaczyna się wycofywaniem się z relacji ze światem i spędzaniem dużych ilości czasu nie rozstając się z telefonem. Zanikiem zainteresowań, gwałtownymi wahaniami nastroju, problemami ze snem i odżywianiem, nadużywaniem leków, kłopotami z bliskimi i problemami w życiu szkolnym, czy zawodowym.
Fonoholizm jest nowym rodzajem uzależnienia, w związku z tym nie ma wielu patologii rozpoznawanych i analizowanych. Przeprowadzone w dziedzinie leczenia i zapobiegania badania są rozwinięte w niewielkim stopniu. Jak w przypadku innych zaburzeń behawioralnych, terapia opiera się na pogłębionej pracy nad problemami, które stanowią rzeczywistą przyczynę uzależnienia.
Uzależnienie od telefonu komórkowego to problem o podłożu rozwojowym (narastającym). Nałóg tego rodzaju można jedynie zwalczyć poprzez zachowanie umiaru i używanie komórki z rozwagą.
Ważne! Telefon komórkowy to jedynie udogodnienie, a nie wartość nadrzędna.
źródło:
Katarzyna Redmerska dziennikarz medyczny
"Nałogowe korzystanie z telefonów komórkowych. Szczegółowa charakterystyka zjawiska fonoholizmu w Polsce. Raport z badań", dr. Maciej Dębski, Gdynia 2016.